Menu
Het is bijna eind november en winkels bereiden zich voor op een stormloop van kooplustige consumenten. Dit kan maar één ding betekenen: Black Friday staat voor de deur, de dag die ooit begon met chaos en opstoppingen in de straten van Philadelphia, maar inmiddels wereldwijd symbool staat voor lage prijzen en hoge kortingen.
Toch begint er, tussen het geweld van kortingen en koopgekte, een andere beweging terrein te winnen: Green Friday. Steeds meer consumenten en bedrijven stellen vragen over de duurzaamheid van al die impulsaankopen en richten hun aandacht op verantwoorde consumptie.
Met de toenemende aandacht voor klimaatverandering en de impact van consumptie, komt de vraag naar verantwoorde koopkeuzes steeds meer op de voorgrond, juist tijdens Black Friday. Deze ontwikkeling maakt Green Friday en de opkomst van de circulaire economie relevanter dan ooit. In dit artikel duiken we de geschiedenis van Black Friday in, kijken we naar haar tegenhanger Green Friday en zoomen we uit zodat we de circulaire economie en tweedehands koopgedrag in het gehele plaatje kunnen plaatsen.
De oorsprong van Black Friday ligt in Amerika, waar de term in de jaren zestig in Philadelphia ontstond onder politieagenten. Op de vrijdag na Thanksgiving vulden de straten zich met mensen die hun vakantie-inkopen deden en de jaarlijkse Army-Navy football game bezochten. Dit leidde tot zoveel chaos dat agenten de dag “Black Friday” noemden.
Om de negatieve klank te veranderen, probeerden winkeliers de naam “Big Friday” te introduceren, maar zonder succes. In de jaren tachtig kreeg de term uiteindelijk een positieve draai: doordat klanten massaal kwamen winkelen, hielpen ze winkeliers uit hun financiële verlies (het “rode cijfergebied”) naar winst, of “zwarte cijfers”.
Hoewel Black Friday dus al jaren een bekende term is in de VS, duurde het tot 2014 dat de naam en de daarbij horende kortingen naar Nederland kwamen. Dit gebeurde eerst in kleine mate, slechts twee online winkels adverteerden met speciale Black Friday kortingen. Een jaar later, in 2015, was dit aantal al ruim vertienvoudigd, zo bleek uit onderzoek van NU.nl. Deze trend zette alleen maar door, want onderzoek van Motivaction liet zien dat in 2017 de bekendheid van het fenomeen Black Friday al 65% was. Hoewel de echte intrede van Black Friday pas in 2018 was: er werd in dat jaar ruim 750 miljoen euro gepind voor Black Friday aankopen (12% meer dan in 1017), verdeeld over ruim 19 miljoen aankopen. De online omzet steeg met 33% en de 275,5 miljoen euro aan dagomzet betekende een dagrecord.
In 2023 wijdde ABN-AMRO een onderzoek aan de manier waarop consumenten naar Black Friday keken en zoomden ze in op het uitgavenpatroon. Daar waar in 2018 nog veel mensen onverschillig stonden tegenover Black Friday en aangeven de vrijdag ‘overdreven Amerikaans gedoe’ te vinden, was dit in 2022 al heel anders. 30% gaf aan iets te hebben gekocht, terwijl dit in 2018 slechts 8% was. Vooral jongeren bleken veel actiever te zijn met hun aankopen. Op dit moment is het zo dat (de periode rondom) Black Friday zo belangrijk is geworden, dat het voor veel retailers zo’n 20% van de totale aankopen betekent.
Raar maar waar, ondanks dat steeds meer mensen gebruikmaken van de koopjes op Black Friday, neemt ook de kritiek toe. Het fenomeen, dat ooit draaide om koopjes, is in de ogen van veel mensen een symbool geworden van overmatige consumptie. Door de groei van het aantal kooplustige consumenten stijgt ook de ecologische voetafdruk enorm, wat zorgt voor toenemende vraag naar alternatieve, duurzamere keuzes.
De duurzame sector hield het niet alleen bij commentaar, want in 2017 werd Green Friday in het leven geroepen als tegengeluid op Black Friday.
Deze tegenhanger van Black Friday ontstond in 2017 in Frankrijk. De boodschap van Green Friday? Mensen bewuster maken van verantwoorde consumptie door mensen eraan te herinneren dat iedere aankoop een impact heeft op de wereld.
Gedurende de afgelopen jaren hebben steeds meer bedrijven zich achter de beweging van Green Friday geschaard. De grootste actievoerder is Trees for All. Omdat tijdens Black Friday alles om consumeren draait, verdwijnen er duizenden bomen – op jaarbasis is dit ongeveer tien miljard – en Trees for All probeert dit tegen te gaan door bomen te planten.
Het Nederlandse bedrijf Dille & Kamille sloot zich ook al snel aan bij Green Friday. In 2023 hielden zij de deuren gesloten en gingen medewerkers op pad om voedselbossen te planten. Andere voorbeelden zijn de Intratuin en IKEA.
Eerstgenoemde plantte één vierkante meter bos voor iedere verkochte boom en IKEA speelde in op de tweedehands meubelmarkt door een hogere inruilwaarde te geven voor ingeruilde meubels. Bever – bekend als voorvechter van producten die lang meegaan – bood gratis kledingreparaties en gratis schoenenonderhoud aan. Kortom, bedrijven worden steeds creatiever als het aankomt op Green Friday en daar waar er in 2021 nog slechts 60 bedrijven meededen, kleurden in 2023 al 250+ bedrijven hun logo voor een dag groen.
De bekendheid van Green Friday zit in de lift en niet alleen bij bedrijven. Onderzoek van Motivaction liet zien dat in 2022 slechts 21% van de Nederlanders het groene alternatief voor Black Friday kende, in 2023 was dit al 26% en de verwachting is dat dit alleen maar meer zou worden.
De helft van de ondervraagden staat ook positief tegenover Green Friday en vinden ze het een sympathiek en inspirerend initiatief. Wel wordt duidelijk dat de geloofwaardigheid van Green Friday beter kan worden, 37% geeft aan dat ze weinig vertrouwen hebben in de bedrijven die pretenderen eraan mee te doen. Aan de andere kant steunt 27% Green Friday en deze groep neemt niet deel aan de koopjeswoede op Black Friday. Opvallend is dat het grootste deel van de medestanders van Green Friday 65+ is.
Naast initiatieven als Green Friday wint ook de tweedehandsmarkt terrein. Tweedehands winkelen, o.a. voor kleding en meubels, is een groeiende beweging en niet alleen tijdens Black Friday. Met apps als Vinted en tweedehands platformen als Tweedehands.net is hier een hele groep mensen bij gebaat.
De afgelopen jaren timmert Vinted hard aan de weg met als doel tweedehands kleding een nieuw leven te geven. En met succes, want uit hun Impact rapport van 2023 bleek dat 40% van de Vinted aankopen met zekerheid de aankoop van een nieuw kledingstuk voorkomen heeft.
De CO2-uitstoot die normaal gesproken gepaard gaat bij de productie van nieuwe kleding wordt hiermee ook voorkomen. Als je alle cijfers bij elkaar optelt, kom je uit op ruim 670 kiloton bespaarde CO2. Deze cijfers staan gelijk aan de uitstoot van een half miljoen vluchten van Londen naar Los Angeles. Het is dus duidelijk dat de tweedehandsmarkt – in ieder geval voor kleding – groeit. Echter is de tweedehandsmarkt nog steeds maar 10% van de gehele kledingmarkt. Om Black Friday groen te kleuren, is er dus nog een lange weg te gaan.
Naast tweedehand kopen, wordt ook de circulaire economie steeds groter. Deze economie daagt de traditionele lineaire economie uit, waarin consumenten producten weggooien nadat ze gebruikt zijn. Het circulaire model staat voor een gesloten kringloopsysteem waarin niets verloren gaat. De circulaire economie draait om drie basisprincipes: verminderen, hergebruiken en recyclen.
In de praktijk zien we steeds meer circulaire initiatieven. Zo werkt het bedrijf Fairphone aan modulaire telefoons die eenvoudig te repareren zijn, en stimuleert kledingmerk Mud Jeans het inruilen van jeans, zodat deze gerecycled kunnen worden. Dergelijke initiatieven maken duidelijk dat duurzaamheid ook winstgevend kan zijn.
Kijkend naar de cijfers, zien we dat Europese landen, zoals Finland, Denemarken en ook Nederland pioniers zijn in de circulaire economie. Dit wil zeggen dat er veel geïnvesteerd wordt in dit businessmodel, er veel gewerkt wordt aan ecologische ontwerpen en dat producten geproduceerd worden met het idee ze makkelijk weer te kunnen hergebruiken. Sterker nog: volgens de klimaatdoelen hoort Nederland in 2050 volledig circulair te zijn qua economie.
Bron: Eurostat – Nederland nummer 1 gebruik circulaire materialen
Met Black Friday 2024 voor de deur zijn de verwachtingen hooggespannen, zowel bij koopjesjagers als bij bedrijven. Een groot deel van de Nederlanders kijkt nog steeds uit naar de vele kortingen, maar ook het groene alternatief wint terrein. In 2023 namen ruim 250 bedrijven deel aan Green Friday, en de verwachting is dat dit aantal dit jaar verder zal groeien. Steeds meer merken kiezen voor duurzame aanbiedingen, inruilacties en circulaire producten, waarbij platforms zoals Vinted en Tweedehands.net tweedehands en refurbished producten promoten.
Hoewel Black Friday favoriet blijft bij koopjesjagers, groeit Green Friday als tegengeluid. Dit biedt retailers kansen: door duurzame en circulaire producten aan te bieden, kunnen zij zich profileren als bewuste keuze. Black Friday hoeft niet alleen om lage prijzen te draaien; bedrijven kunnen juist waarde toevoegen door in te spelen op duurzaamheid.
De toekomst ligt waarschijnlijk in een balans tussen kortingen en groene initiatieven. Een verschuiving naar meer tweedehands en circulaire aankopen kan deze transitie versterken, zodat Black Friday zowel de koopjesjager als de bewuste consument bedient – en wellicht een beetje groener wordt.
Bronnen
Deel dit artikel
Een schrijvende shorttracker, dat is wie ik ben. Het grootste deel van mijn tijd besteed ik aan trainen voor het schaatsen. In de uren daartussen kan ik mijn ei kwijt in schrijven, of liever gezegd ‘spelen met taal’. Ik houd ervan te bouwen aan verschillende zinsstructuren, te experimenteren met woorden en geniet van de uitdaging om elke keer een mooi en logisch artikel in elkaar te zetten. Geen clichés, maar juist vernieuwing. Goed leesbaar, maar toch informatief en boeiend. Net als bij mijn eigen trainingen is het elke keer een kwestie van proberen te verbeteren, maar dan met taal. Met een talenstudie als achtergrond en verder een grote liefde voor lezen, is schrijven echt iets waar ik graag mijn tijd aan besteed.
Vul het formulier in of neem direct contact op
luc.van.koningsbrugge@kompaspublishing.nl
